سالانه هزاران کانتینر از سراسر جهان به بنادر ایران وارد میشوند. برخی از این کالاها به دلیل مشکلات مختلف، مانند ناتوانی در ترخیص یا مشکلات قانونی، در گمرکات باقی میمانند و در نهایت بهعنوان کالا متروکه شناخته میشوند. طبق آمار منتشر شده توسط سازمان گمرک ایران، بیش از 50 هزار تن کالای متروکه در بندر کشور انباشته شده اند. این آمار نشان دهنده یک پدیده جدی در اقتصاد ایران است که می تواند تبعات گسترده ای بر کالاها در بازار داشته باشد.
کالا متروکه، به کالاهایی اطلاق میشود که پس از مدتزمان مشخصی در گمرک باقیماندهاند و صاحب کالا نسبت به ترخیص آن اقدامی نکرده است. این مدتزمان بسته به نوع کالا و شرایط گمرکی ممکن است متفاوت باشد. بهعنوانمثال، برخی کالاها پس از سه ماه از ورود به گمرک و عدم ترخیص، بهعنوان متروکه شناخته میشوند.
موضوع کالاهایی متروکه تنها یک مسئله اقتصادی نیست، بلکه ابعاد اجتماعی و قانونی پیچیدهای نیز دارد. در این مقاله از سوی کارشناسان گروه ققنوس حمل به بررسی این موضوع میپردازیم که چه کالاهایی بهعنوان کالاهایی متروکه شناخته میشوند. تا پایان با ما همراه باشید.
کالای متروکه در گمرک به چه معناست؟
کالای متروکه در گمرک به کالاهایی اطلاق میشود که پس از رسیدن به مقصد، به دلایل مختلف نتوانستهاند از مراحل ترخیص گمرکی عبور کنند و به مالک خود تحویل داده شوند. این وضعیت معمولاً به دلیل عدم پرداخت هزینههای مربوط به حقوق و عوارض گمرکی یا عدم مراجعه صاحب کالا برای انجام مراحل ترخیص ایجاد میشود. بهعبارتدیگر، کالاهایی که مدت معینی در گمرک باقی میمانند بهعنوان کالاهای متروکه شناخته میشوند.
کالاهای وارداتی با عبور از مرزهای جغرافیایی ایران و ورود به گمرکات کشور باید ابتدا از گمرک عبور کرده و به صاحب اصلی کالا برسد. صاحب کالا یا نماینده قانونی وی موظف است در موعد مقرر به گمرک مراجعه و مدارک لازم را جهت ترخیص کالا از گمرک ارائه نماید. در غیر این صورت اگر واردکننده برای ترخیص کالا به گمرک مراجعه نکند، کالا بهعنوان کالاهای متروکه شناخته میشود.
یکی از مهمترین اصول و مقررات در زمینه کالاهای متروکه که تجار و بازرگانان باید از آن اطلاعات کامل داشته باشند این است که پس از انقضای مهلت مقرر برای کالاهای متروکه، صاحب کالا میتواند به گمرک مراجعه کند و مهلت ترخیص کالا را از گمرک دریافت کنید. پس از تعریف کالای متروکه در گمرک، اکنون به بررسی علل متروکه شدن این کالاها میپردازیم.
علت متروکه شدن کالاها در گمرک چیست؟
کالای متروکه کالایی است که در مدت مقرر در قانون از گمرک ترخیص نشده و باگذشت چند ماه از تاریخ تصویب قانون انبار همچنان در گمرک است. واردات یا صادرات این کالاها فرقی نمیکند، در واقع قانون گمرک در مورد اظهار کالای ترخیص شده برای کالاهای صادراتی و وارداتی یکسان است و تفاوتی بین دودسته کالا وجود ندارد.
کالاهایی که در گمرک متروکه میشوند، به دلایل مختلفی به این وضعیت دچار میشوند. در اینجا به مهمترین علل متروکه شدن کالاها در گمرک میپردازیم:
- عدم مراجعه صاحب کالا برای دریافت کالا
- نبود نقدینگی کافی
- عدم وجود مجوزهای لازم
- نداشتن کارت بازرگانی
در ادامه به توضیح موارد فوق اشاره خواهیم کرد.
عدم مراجعه صاحب کالا
شایعترین علت رهاشدن کالا در گمرک، عدم انجام تشریفات گمرکی توسط صاحب کالا یا نماینده وی است. در اغلب موارد صاحبان کالا به دلیل ناقص بودن مدارک موردنیاز برای صدور پروانه گمرکی اقدام به واردات کالا نمیکنند.
نبود نقدینگی کافی
مورد بعدی که باعث میشود صاحبان کالا نسبت به ترخیص کالا اقدام نکنند، نبود نقدینگی کافی و لازم برای پرداخت ترخیص کالا از گمرک است.
عدم وجود مجوزهای لازم
متأسفانه، برخی از واردکنندگان بدون اخذ ترخیص کالا از گمرک و مجوزهای لازم واردات کالاهای بهداشتی را وارد نمیکنند و در نتیجه محصول در انبارها باقی میماند و تبدیل به کالاهای متروکه میشود.
نداشتن کارت بازرگانی
برخی تجار بدون داشتن کارت بازرگانی و مجوز واردات کالا اقدام به واردات کالا میکنند. پس از ورود کالا به گمرک، ازآنجاییکه شخص فاقد کارت بازرگانی بوده و مجوزهای لازم را دریافت نکرده است، کالا از انبار گمرک ترخیص نمیشود و در نتیجه پس از مدتی، کالای متروکه میشود.
حال که با دلایل متروکه شدن کالاها آشنا شدیم، بیایید ببینیم چگونه میتوان از متروکه شدن کالاهایمان جلوگیری کرد.
چطور از متروکه شدن کالاهایمان در گمرک جلوگیری کنیم؟
متروکه شدن کالاها در گمرک میتواند هزینههای اضافی و مشکلات قانونی قابلتوجهی به همراه داشته باشد. برای جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی، رعایت نکات زیر ضروری است:
- آشنایی با مقررات گمرکی
- پرداخت بهموقع هزینهها
- آمادهسازی مستندات کامل
- پیگیری منظم وضعیت کالا
- برقراری ارتباط با گمرک
- استفاده از خدمات مشاوران گمرکی
با رعایت این نکات و برنامهریزی مناسب، میتوانید از کالای متروکه خود در گمرک جلوگیری کنید و هزینههای اضافی را کاهش دهید.
با آگاهی از راهکارهای جلوگیری از متروکه شدن کالاها، حال نوبت به بررسی مدت زمانی است که پس از آن کالا بهعنوان کالای متروکه در نظر گرفته میشود.
پس از گذشت چه مدتی کالا بهعنوان کالای متروکه در نظر گرفته میشود؟
فرایند انبارداری گمرکی شامل سه مرحله دریافت، تحویل و نگهداری کالا و نگهداری کالا در انبارهای سرپوشیده است. طولانیترین مدت اقامت کالا در گمرک 4 ماه از تاریخی است که در صورتحساب انبار واردات، صادرات یا ترانزیتی قید شده است.
درصورتیکه چهار ماه از توقف کالا در گمرک گذشته باشد و گواهی ترخیص کالا از گمرک صادر نشده باشد، محموله موردنظر متروکه شناخته میشود. توجه داشته باشید که امکانات تولیدی مشمول دوره ۴ماهه نمیباشد. ضمناً در مورد محموله هوایی حداکثر زمان باقیماندن بار در گمرک 70 روز از تاریخ ورود بار به گمرک می باشد.
پس از بررسی مدتزمان متروکه شدن کالاها؛ اکنون به این موضوع میپردازیم که آیا امکان تمدید زمان ترخیص کالا وجود دارد یا خیر. با ما همراه باشید.
آیا امکان تمدید مدتزمان ترخیص کالای متروکه وجود دارد؟
کالاهای متروکه به کالاهایی اطلاق میشود که پس از ورود به گمرک، در مدتزمان مشخصی توسط صاحب آن ترخیص نشده و در نتیجه، گمرک حق تصمیمگیری در مورد آن را پیدا میکند. بااینحال، در برخی شرایط خاص، امکان تمدید مدتزمان ترخیص کالای متروکه وجود دارد. این تمدید به درخواست صاحب کالا و با موافقت گمرک انجام میشود.
طبق قانون کالاهای متروکه، صاحب کالا حق دارد در صورت وجود دلایل موجه و با درخواست کتبی، مهلتی برای ترخیص کالاهای متروکه دریافت کند. بر اساس این قانون، امکان ترخیص بینالمللی کالا در گمرک زمینی و دریایی 4 ماه و در فرودگاه گمرک تا 2 ماه قابل تمدید است. البته این نکته را نیز باید در نظر داشت که زمان تمدید تا حدودی به شرکت سازنده بستگی دارد و بر اساس نظر گمرک قابل تغییر است.
بهطورکلی، هرچند امکان تمدید مدتزمان ترخیص کالاهای متروکه وجود دارد، اما این امر مستلزم رعایت شرایط خاص و ارائه دلایل موجه است. همکاری نزدیک با گمرک و انجام بهموقع اقدامات لازم میتواند از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری کند.
پس از بررسی امکان تمدید مدتزمان ترخیص کالا متروکه حال نوبت است که ببینیم چه سرنوشتی در انتظار کالاها در گمرک خواهد بود.
چه اتفاقی برای کالای متروکه در گمرک میافتد؟
همانطور که در ابتدای مقاله ذکر شد کالاها و محمولههایی که پس از گذشت چهار ماه از انواع گمرکات دریایی و زمینی و یا هر دو ماه یکبار در هر فرودگاهی توسط مالک ترخیص نشدهاند در انبار قرار میگیرند. اگر در گمرک باقی بماند، به آن کالای متروکه میگویند. البته لازم به ذکر است که مدت مرخصی کالاهای متروکه طبق گمرک قابلتمدید است.
این مدت برای انواع گمرکات فرودگاهی دو ماه و برای سایر اماکن گمرکی چهار ماه است. همچنین در خصوص تمدید مدت ترخیص کالاهای متروکه از گمرک به این نکته دقت کنید که مدتزمان تمدید صادرات کالاهای متروکه برای مؤسسات تولیدی اغلب متغیر است، بنابراین این بار باتوجهبه نظر و توصیه اداره گمرک، بیش از چهار ماه و در برخی موارد این مدت کمتر از چهار ماه است. پس از این مدت، کالاهای رها شده به سه روش فروخته میشود:
- مزایده کتبی بار
- حراج کالا
- انبار خردهفروشی در بازار
کالاهای رها شده توسط یک سازمان عرضه و فروخته میشود. این سازمان مسئولیت فروش کلیه کالاها را بهعنوان مسئول فروش اقلام قراضه و کالاهای توقیف شده در گمرک بر عهده دارد. در ادامه به بررسی لیست هزینهها و تعرفههای مربوط به این کالاها میپردازیم. جهت کسب اطلاعات بیشتر در ادامه ما را همراهی کنید.
لیست هزینه و تعرفههای کالای متروکه
کلیه کالاهایی که به دلایل مختلف ترخیص نمیشوند به انبار اوراققرضه منتقل میشوند. در صورت پرداخت هزینه نگهداری توسط صاحب کالا لازم است بدانید که انبار کالا را به مدت 2 ماه در گمرک نگهداری می کند.
اما باید بدانید که در صورت عدم اطلاع صاحبان کالا به گمرک، شرکت جمعآوری و فروش اموال به گمرک تنها پس از خروج محموله در گمرک میتواند هزینه نگهداری این کالا را پرداخت کند. وقتی کالایی بهعنوان متروکه در گمرک شناخته میشود، هزینهها و تعرفههای مختلفی به آن تعلق میگیرد که صاحب کالا، باید آن را پرداخت کند. در زیر به مهمترین هزینهها برای کالای متروکه اشاره شده است:
- انبارداری
- نگهداری و مراقبت
- بیمه
- هزینه اداری و خدماتی
- حملونقل
- مالیات و عوارض
مجموع این هزینهها و تعرفهها میتواند به میزان قابلتوجهی افزایش یابد، بنابراین مهم است که صاحبان کالا با مدیریت صحیح و انجام بهموقع فرایندهای گمرکی از متروکه شدن کالاهای خود جلوگیری کنند تا از هزینههای اضافی اجتناب شود. پس از مرور لیست هزینه کالای متروکه، اکنون به معرفی مرجع تحویلگیرنده کالاهای متروکه و وظایف آن میپردازیم.
مرجع تحویلگیرنده ی کالای متروکه چه کسی است و چه وظایفی دارد؟
مرجع تحویلگیرندهی کالای متروکه معمولاً یک نهاد دولتی یا گمرک کشور مربوطه است که وظیفه مدیریت، نگهداری، و در نهایت تعیین تکلیف این کالاها را بر عهده دارد. این مرجع مسئول انجام مراحل قانونی و عملیاتی مربوط به کالاهای متروکه است و وظایف متعددی بر عهده دارد که در زیر به آنها اشاره شده است:
- بررسی و ثبت کالاهای متروکه
- نگهداری و حفاظت از کالاها
- ارزیابی و تعیین ارزش کالا
- برنامهریزی برای فروش یا مزایده کالاها
- تسویهحساب با صاحب کالا
- گزارشدهی به مراجع قانونی
آنچه در این مطلب خواندید…
همانطور که از مطالعه این مقاله دریافتید، کالای متروکه به اقلامی گفته میشود که به دلایل مختلف، پس از ورود به مناطق گمرکی، طی یک دوره زمانی مشخص بدون ترخیص باقیماندهاند. مدتزمان لازم برای متروکه شدن کالاها، بسته به قوانین هر کشور، معمولاً از چند هفته تا چند ماه متغیر است.
شرکت حملونقل بینالمللی ققنوس حمل، با تخصص و تجربه بالا در زمینه حملونقل بینالمللی و ترخیص کالا، خدمات ویژهای برای جلوگیری از متروکه شدن کالاها ارائه میدهد. درصورتیکه کالاها به هر دلیلی در آستانه متروکه شدن قرار بگیرند، شرکت ققنوس حمل با سرعت عمل بالا فرایند ترخیص کالا را تسریع کرده و از متروکه شدن کالاها جلوگیری میکند؛ بنابراین برای انجام ترخیص کالا و فرایندهای گمرکی، با تیم پشتیبانی ما در ارتباط باشید.
سؤالات متداول
کالا متروکه چیست؟
کالای متروکه کالایی است که پس از رسیدن به مقصد، به دلایل مختلف نمیتواند از مراحل ترخیص گمرک عبور کند. به همین دلیل در مدتزمان مشخص در گمرک باقی میمانند.
چگونه میتوان از متروکه شدن کالا جلوگیری کرد؟
برای جلوگیری از متروکه شدن کالا باید به مقررات گمرکی، پرداخت بهموقع هزینهها، آمادهسازی بهموقع مدارک، ارتباط با گمرک و پیگیریهای منظم کالا دقت کنیم.
در چه مدت زمانی میتوان کالای متروکه را تمدید کرد؟
بر اساس قوانین گمرکی، کالاهای متروکه میتوانند به مدت 4 ماه در گمرک زمینی و دریایی و به مدت 2 ماه در گمرک فرودگاهی تمدید شوند.
تعرفههای کالای متروکه شامل چه مواردی میشود؟
در تعرفه مربوط به کالای متروکه شما باید هزینههای انبارداری، نگهداری و مراقبت، بیمه، هزینه اداری و خدماتی، حملونقل، مالیات و عوارض را پرداخت کنید.