انواع قراردادهای حمل و نقل دریایی کدامند؟ (راهنمای جامع)

مقدمه

حمل‌ و نقل دریایی از دیرباز تاکنون یکی از مهم ترین راه‌ های نقل و انتقال کالا بوده است، که در حال حاضر هم جایگاه بسیار مهمی در حمل بارهای مختلف دارد. علاوه بر این خیلی از محدودیت‌ های حمل بار به وسیله کامیون و هواپیما را نخواهند داشت. قرارداد مربوط به حمل ‌و ‌نقل دریایی، نوعی قرارداد است که میان دو طرف درگیر در نقل و انتقال کالاها از راه دریا منعقد می ‌شود.

طبق قراردادهای حمل ‌و ‌نقل دریایی، یکی از طرفین طرف متعهد می­گردد که بارهای ذکر شده در سند قرارداد حمل و نقل بین المللی را از یک نقطه‌ به دیگر نقاط ببرد. معمولاً قرارداد دریایی در چندین نسخه تنظیم و بین طرفین توزیع می شود. اگر مایل به کسب اطلاعات بیشتری در زمینه انواع قرارداد حمل و نقل دریایی و شیوه‌ی تنظیم نمودن قرارداد، در این مطلب همراه شرکت حمل و نقل بین المللی ققنوس باشید.

تعریف قرارداد حمل و نقل دریایی

قراردادهای حمل و نقل دریایی نوعی سند هستند که عموماً میان اشخاص درگیر در حمل و نقل کالا و یا بار، منعقد می ‌شود؛ در این نوع قرارداد حمل و نقل بین المللی، یک فرد متعهد می گردد کالای مورد نظر را بر اساس قراردادی که بسته شده جا به جا نماید. به طور معمول در این نوع قرارداد بندهایی که نوشته می‌شود، متنوع خواهد بود و بعد نسخه ی سندی که نوشته شده است، میان طرفین درگیر در حمل و نقل توزیع می گردد.

بهتر است بدانید مشکلاتی که ممکن است میان طرفین به وجود آید سبب می‌شود که این قراردادها بسته شود. قراردادهایی که در حمل و نقل دریایی میان دو طرف بسته می‌شود، انواع مختلفی دارند. اگر کلیه ی قراردادهایی که میان فرستند و گیرنده ی مورد نظر به منظور حمل و نقل کالا وجود دارد را محدود نماییم آن‌ها را می توان در 4 گروه اصلی دسته بندی کرد.  قراردادهای حمل و نقل دریایی به شرح زیر می باشند:

• قراردادهای مربوط به اجاره کشتی
• قرارداد بارنامه‌
• قرارداد بیمه‌
• قراردادهای موارد خاص

دلایل استفاده از قرارداد حمل و نقل دریایی

دلیل انعقاد قراردادهای حمل و نقل دریایی اتفاقات احتمالی بر سر راه حمل ‌و نقل دریایی است. این امکان وجود دارد کالاهایی هنگام جا به‌ جایی دچار خرابی و شکستگی گردند. علاوه بر این برخی از کالاها زمان مصرف داشته و اگر چنان چه مدت زمان بیشتری در کشتی مربوطه بمانند، قطعا فاسد می‌ شوند. امکان سرقت کالاها و مفقود شدن آن ها هم وجود دارد.

در بعضی شرایط هم ممکن است کالا به اشتباه به بندرهای دیگری فرستاده و یا این که خیلی دیرتر از مدت زمان مورد نظر تحویل‌ گیرنده به مقصد مورد نظر برسند. کلیه ی این موارد، دلایلی هستند که سبب شده‌اند دو طرف حمل‌ و نقل به منظور اطمینان حاصل نمودن از سلامت کالا و سالم رسیدن آن‌ ها به مقصد مورد نظر، دست به بستن قرارداد حمل و نقل بین المللی بزنند.

در قرارداد حمل و نقل بین المللی، این سندها را می‌ توان ضمانت امکان مراجعه ‌ی طرفین به مراجع مربوط به حل دعوا در صورت بروز هر کدام از این مشکلات است. استفاده از این قراردادها اطمینان را برای طرفین هنگام نقل و انتقال بار به وجود خواهد آورد. جهت آشنایی با لیست انواع قراردادهای حمل و نقل دریایی شرکت حمل و نقل بین المللی ققنوس را همراهی نمایید.

لیست انواع قراردادهای حمل و نقل دریایی

همان طور که در بالا نیز به این موضوع اشاره نمودیم قراردادهای حمل و نقل دریایی در 4 گروه اصلی دسته بندی می شوند.

قراردادهای مربوط به اجاره کشتی

از اصلی ترین انواع قراردادهای حمل و نقل دریایی قرارداد مربوط به اجاره کشتی می باشد. قراردادی که بر اساس آن شرکت مربوطه و یا صاحب کشتی با طرف مقابل منعقد می نماید تا کشتی برای باربری استفاده شود، قرارداد اجاره کشتی می باشد. لازم به ذکر است که مدت زمان این قرارداد بسیار محدود است.

در این نوع قرارداد حمل و نقل بین المللی خدمه و کلیه ی وسایل درون کشتی در اختیار فرد و یا شرکت حمل و نقل قرار گرفته و او هم بایستی بعد از خاتمه قرارداد، همه را کاملا سالم به مالک مورد نظر برگرداند. اگر اجاره ‌کننده به خدمه نیازی نداشته باشد، این موضوع حتما بایستی در قرارداد ذکر گردد.

قرارداد بارنامه‌

در این نوع از قراردادهای حمل و نقل کشتی مالکیت بارها در سفر دریایی مشخص می گردد. شرکت‌ های حمل‌ و نقل بارنامه‌های متنوعی را با شرکت مربوط به حمل بار و صاحب کشتی منعقد نموده و بر اساس آن ها مشخص می نمایند که کالاها در حین سفر باید چه نوع شرایطی داشته باشند. در قرارداد حمل و نقل بین المللی به طور معمول عنوان شده که بارنامه بایستی حتماً در سه نسخه تنظیم گردد.

اما در حین حال بر طبق قوانین کشور ایران به خصوص قانون مربوط به امور گمرک، صدور بارنامه در چهار نسخه می باشد. صدور بارنامه بدون هیچ گونه قید و شرطی، دلیل صحت و سلامت بار در هنگام تحویل آن به حمل‌ کننده ی مورد نظر است. فروشنده هم متعهد است که کالا را در بسته‌بندی و شرایط مناسب تحویل حمل ‌کننده بدهد. حمل‌ کننده‌ ی کار در کشتی وظیفه دارد که بارنامه را به همراه خود داشته باشد.

قراردادهای موارد خاص

در مواردی هم حمل کالای مورد نظر در قراردادهای حمل ‌و ‌نقل دریایی مرسوم که عنوان شده ممکن نمی باشد. به طور مثال اگر طرفین قصد این را داشته باشند که کشتی را با شرایط خاص مثل افزایش بار مربوطه اجاره نمایند یا اینکه جهت حمل بارهای خطرناک مثل مواد شیمیایی و خورنده که مستلزم دریافت کردن مجوزهای ویژه ای است، از قراردادهای عادی نمی ‌توان استفاده نمود.

به همین منظور برای این موارد باید قراردادهای مخصوصی منعقد گردد که در داخل آن‌ها این مفاد ذکر شود. برای قراردادهای مرکب و چندوجهی نیز این نوع قراردادها میان طرفین منعقد گردد.

قرارداد بیمه

‌در قرارداد حمل و نقل بین المللی، یکی از مهم‌ترین عوامل ضمانت سلامت کالا در حین سفر، بیمه می باشد. هر باری که به شکل قانونی حمل می گردد را باید بیمه نمود. قبل از شروع کردن حرکت کشتی مورد نظر، قرارداد مربوط به بیمه به وسیله ی مالک کالا تنظیم می‌ شود و به ازای آن هزینه ای به شرکت مورد نظر پرداخت می گردد. در صورت تهدید سلامت بار به وسیله ی هر نوع خطر غیرعمدی و اثبات نمودن آن، شرکت بیمه طبق شرایط قرارداد بیمه هزینه ی‌ آن را پرداخت خواهد نمود. اگر در خصوص قراردادهای حمل ‌و ‌نقل دریایی به راهنمایی نیاز دارید با کارشناسان شرکت حمل و نقل بین المللی ققنوس در ارتباط باشید.

مزایای قراردادهای حمل و نقل دریایی

یکی از مزایای قراردادهای حمل و نقل دریایی، این است که طرفین درگیر در فرآیند مربوط به حمل و نقل دریایی به اطمینان می ‌رسند. در واقع می توان گفت که مالک کالا با نوشتن این قرارداد مطمئن می گردد که کالاها مانند امانتی به شخص حمل کننده داده می‌ شود و حمل کننده حق مالکیتی بر روی کالا و بار ندارد. مزیت دیگر این است که بار و کالا در زمان مشخص شده به مقصد مورد نظر می ‌رسد. به این نکته توجه داشته باشید که بندر بدون قرارداد حمل و نقل بین المللی مانند بارنامه، کالا را تخلیه نمی‌ کند. 

از آن جایی که در تمامی قراردادهای حمل و نقل دریایی ذکر می ‌شود که بار و کالا بایستی سالم به مقصد مورد نظر برسند، بنابراین صاحب بار مطمئن است که کالای مورد نظر سالم به بندر می‌رسد و این یکی از بزرگترین مزیت های قرارداد حمل و نقل بین المللی است. از طرف دیگر فرد حمل کننده با عقد نمودن قرارداد می‌تواند از ادعای بدون اساس مالک بار اطمینان حاصل نماید؛ به این ترتیب همه چیز به صورت کاملا مشخص درون این قرارداد به ثبت رسیده است.

بر همین اساس اصلی ترین مشکلی که بین گیرنده، فرستنده و حمل کننده ی بار وجود دارد، زمان می باشد. درون قرارداد ذکر شده است که زمان مشخص است و حمل کننده از عدم اعتراض نمودن در طرف مطمئن می گردد. در حالت کلی انعقاد قرارداد مزایای زیادی برای دو طرف دارد و جای هیچ سوء استفاده‌ای باقی نمی ماند.   

اصول نوشتن قراردادهای حمل و نقل دریایی

بهتر است بگوییم که بهترین نوع قراردادهای حمل و نقل دریایی، آن است که به ساده ترین روش ممکن نوشته شود. از نوشتن کلمات سنگین، دو پهلو و سخت اجتناب نمایید. قرارداد حمل و نقل بین المللی را به صورت کوتاه تنظیم نمایید. در صورت بروز هر گونه مسئله ای، اگر قرارداد شما طولانی شود مدافع شما عزیزان هم سخت تر به حل مشکل خواهد پرداخت.

همواره اصل سادگی را در تمام امور خود رعایت فرمایید. نهایتا قرارداد را در چند بخش و در یک الی دو صفحه خلاصه نمایید. پس از امضای قرارداد هر نوع تغییراتی که طرفین نسبت به آن راضی هستند را به صورت کتبی نوشته و به امضای طرفین رسانید.

 به خاطر داشته باشید که به صحبت کلامی هیچ وقت بسنده نکنید. اگر دو طرف قرارداد حمل و نقل بین المللی در یک مکان فیزیکی قرار ندارند، تایید و امضا را به صورت ایمیل رسمی دریافت کنید. در مبحث زیر بخش ‌های اصلی قراردادهای حمل و نقل دریایی ذکر شده است.

مشخصات دو طرف قرارداد

 مشخصات طرفین قرارداد حمل و نقل بین المللی که شامل اسم حقیقی یا حقوقی، آدرس کامل و قانونی، شماره تلفن و راه‌های سریع ارتباطی همچون ایمیل رسمی.

مشخصات کامل محموله

 تعداد،ماهیت، وزن و نوع بسته بندی بار. هر گونه کالای ارسالی با کالای اظهار شده در قرارداد مورد نظر سبب ایجاد اختلاف در قرارداد حمل و نقل بین المللی خواهد شد.

شرایط حمل بار

 شیوهو زمان بارگیری ، زمان ارسال، شرایط حمل بار، نوع وسیله ی حمل . آدرس کامل مبدا و مقصد بار. معین کردن مسئول تخلیه و بارگیری، معین کردن مسئول انجام دهنده ی امور گمرک و مرز.

اجرت خدمات مربوطه

زمان و نحوه ی پرداخت هزینه ی اجرت به متصدی مربوط به حمل و نقل در قرارداد حمل و نقل بین المللی.

موارد مربوط به فورس ماژور

 معمولا عملیات مربوط به حمل و نقل بین الملل به شکل طولانی و خارج از کشور می باشد. احتمال سوانح مختلفی در حین ارسال بار وجود دارد. در این بند از قرارداد حمل و نقل بین المللی و دریایی مشخص می گردد که در صورت بروز هر گونه اتفاق دو طرف باید چطور عمل کنند.

کسورات

 کسورات شامل مالیات، حق ابطال تمبر و هر نوع شرایطی که خارج از مفاد قرار داد حمل و نقل بین المللی به آن تحمیل شود و یا اینکه از آن کسر گردد.

فسخ قرارداد

 در صورت بروز هر گونه اختلاف در قراردادهای حمل و نقل دریایی یکی از دو طرف می‌تواند قرارداد مورد نظر را فسخ کند. در این ماده باید بررسی گردد که این اختلاف در چه شرایطی به وجود می آید. و در صورت فسخ قرارداد شخص مقابل در چه وضعیتی قرار خواهد گرفت.

اختلافات طرفین

در یک پروژه احتمال دارد که اختلافاتی در طرفین قرارداد به وجود آید. طرفین باید این اختلافات را با رعایت شئونات و در کمال ادب حل کنند. اگر بنابه هر علتی این امر میسر نشد باید در قرارداد ذکر گردد که چه فردی مسئول حل اختلاف است. معمولا دعوای حمل بار به انجمن مربوط به حمل و نقل بین المللی ارجاع می گردد.

در حمل و نقل دریایی متصدی حمل بار چه وظایفی دارد؟

در انواع قرارداد حمل و نقل بین المللی، متصدی حمل و نقل دریایی وظایف مختلفی را بر عهده دارد. جهت آشنایی با این وظایف و دیگر مطالب مربوط به قراردادهای حمل و نقل دریایی، گروه تجاری ققنوس را همراهی کنید.

تهیه ی کشتی با قابلیت دریانوردی

تهیه کشتی با قابلیت دریانوردی، از مهمترین وظایف متصدی حمل بار می باشد که در کل قراردادهای حمل و نقل دریایی به آن اشاره شده است.

طبق ماده ی 54 قراردادهای حمل و نقل دریایی و قوانین و مقررات لاهه، وظایف متصدی باربری پیش از سفر عبارتند از:

• کشتی را جهت دریانوردی آماده نماید.
• کارکنان، تجهیزات و تدارکات مربوط به کشتی را به شکل شایسته تهیه نماید.
• انبار و سردخانه‌ و دیگر قسمت ‌های کشتی که به منظور حمل بار استفاده می شود را آماده کند.

حفظ، بارگیری و تخلیه ی محموله

از دیگر وظایف متصدی حمل بار که در مفاد ماده ی ۵۵ قرارداد حمل و نقل بین المللی به آن پرداخته شده‌ است، بارگیری، جا به جایی، حمل بار، محافظت نمودن و تخلیه ی محموله ‌ها با دقت و به شکل مطلوب می باشد.

صادر نمودن بارنامه ی دریایی

با توجه به مفاد قرارداد حمل و نقل بین المللی، در صورت تقاضای فرستنده ی بار، متصدی باربری و یا فرمانده ی کشتی، موظف به صادر نمودن بارنامه ی دریایی می باشد. این بارنامه حاوی مشخصات زیر است:

• علائم مشخصاتی که جهت شناسایی بار ضرورت دارد، که به وسیله ی فرستنده ی بار پیش از شروع بارگیری به صورت کتبی تسلیم شده‌ باشد.
• تعداد بسته، قطعه، وزن و مقدار به شکلی که کتبی از سمت فرستنده ی بار تعیین و تسلیم شده‌ باشد.
• متصدی باربری و یا عامل آن به این امر ملزم نیست که در بارنامه علائم، تعداد، وزن و مقدار قید کند که از درستی آن ها مطمئن نباشد و یا وسیله برای رسیدگی به آن ها را ندارد.

فراهم نمودن تسهیلات به منظور رسیدگی به خسارت های وارده به محموله

در قراردادهای حمل و نقل دریایی، متصدی حمل کننده و تحویل گیرنده ی باید تسهیلات معقولانه برای رسیدگی و مشخص کردن فقدان و خسارت های واقعی و یا خساراتی که تصور می شود به بار وارد آمده را فراهم کند.

قید نمودن اطلاعات لازم روی بارنامه

بعد از بارگیری محموله، باید به تقاضای فرستنده ی روی بارنامه‌ ی مورد نظر جمله ی “‌بارگیری شده” قید گردد. به این شرط که اگر فرستنده ی بار از قبل سند یا مدرکی دال بر تحویل کالا دریافت داشته‌ آن را مسترد نماید ولی به اختیار فرد متصدی بار امکان دارد که در سند نام کشتی، بندر بارگیری و یا کشتی حامل بار و تاریخ حمل کالا به وسیله متصدی باربری و یا فرمانده ی کشتی ذکر گردد.

بارنامه دریایی چیست؟

در انواع قرارداد حمل و نقل بین المللی از جمله قراردادهای حمل و نقل دریایی، بارنامه ی دریایی سندی می باشد که به وسیله شرکت کشتیرانی و یا نماینده ی آن در برابر دریافت کالا و مشخص نمودن پرداخت هزینه ی آن به منظور حمل بار صادر می شود. در بارنامه مقدار هزینه ی حمل بار، نوع کالای مورد نظر، وزن بار، مبدا ارسال بار، مقصد مورد نظر و شرایط میان مشتری و فورواردر معین شده است. در این نوع بارنامه مشخصات بار قید و به وسیله فرمانده کشتی امضاء می شود و به موجب آن متعهد می شود که بار به وسیله ی کشتی به مقصد مورد نظر حمل و به فرد تحویل گیرنده داده شود.

سوالات متداول

جمع بندی

در این مقاله به انواع قراردادهای حمل و نقل دریایی نگاهی انداختیم و دیدیم که چه انواع مختلفی دارد. اگر شما همراهان گرامی نیز قصد دارید که بارهای خود را از طریق دریا جا به جا نمایید و نیز علاقه مند به آشنایی با انواع قرارداد حمل و نقل بین المللی هستید، کافی است که با شرکت حمل و نقل بین المللی ققنوس تماس بگیرید تا در این زمینه به شما کمک نماید. این شرکت باتجربه انواع حمل و نقل‌ دریایی را برای شما به انجام می رساند و فرآیند حمل و نقل کالای شما را بسیار آسان می‌ کند.